استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
وکالت
سوال :

شخصی به یکی از بستگانش وکالت در فروش ملک به هر قیمتی، امضای مبایعه نامه و قولنامه، اخذ ثمن و اخذ مال الصلح می دهد؛ وکیل ملک را با ثمن ناچیز یعنی یک درصد ارزش واقعی آن به دیگری صلح می کند، آیا قرارداد صحیح است؟ آیا وکالت در فروش اخذ ثمن و اخذ مال الصلح به معنی اختیار در انعقاد عقد صلح است یا اختیار انعقاد عقد صلح نیاز به تصریح در وکالت نامه دارد؟

جواب :

از خصوصیات شخصیه مورد سؤال اطلاعی نداریم ولی بطور کلی چنانچه توکیل مالک از وجه المصالحه یا ثمن مزبور انصراف داشته است، بدون اجازه مجدد مالک نسبت به آن صحیح نیست.

وکالت
سوال :

اگر مجتبی به علی وکالتی بدهد و علی بر اساس آن وکالت به شخص دیگری به نام حسن وکالت بدهد و تمام اختیارات حاصله از آن وکالت را به حسن تفویض کند و بعد از مدتی مجتبی علی را از وکالت عزل نماید، آیا وکالت حسن که علی او را وکیل نموده است، باقی می ماند یا خیر؟

جواب :

اگر علی با اجازه مجتبی حسن را وکیل خود (یعنی علی) نماید، در این صورت با عزل علی از سوی مجتبی وکالت هم با اعلام به وی باطل می شود ولی اگر حسن را وکیل او (یعنی مجتبی) نماید، در این صورت با عزل علی از سوی مجتبی وکالت حسن باطل نمی شود.

قرض ربوی
سوال :

قرضی ربوی صورت گرفته و قرض گیرنده جهت تضمین اصل و سود قرض ربوی، وکالتی محضری به قرض دهنده جهت خرید و فروش ملک داده است. حال با توجه به نامشروع بودن اصل قرارداد (قرض ربوی) و جهت وکالت (تضمین قرض ربوی)، 1- آیا وکالت منعقد شده وجاهت شرعی دارد یا خیر؟ 2- اعمال وکالت و انجام معامله توسط وکیل (ربا دهنده) صحیح است؟

جواب :

وکالت مزبور در عقد قرض صحیح است، هر چند شرط ربا باطل است و فروشنده می تواند نسبت به برداشت اصل قرض (و نه سود آن) از ثمن معامله اقدام کند.

وکالت
سوال :

در وکالتنامه ای قید شده که موکل در انجام مورد وکالت و انتقال مال موضوع وکالت به هر شخص ولو به خود و به هر قیمت که صلاح می داند می تواند اقدام کند در این صورت:


1- آیا وکیل می تواند با استناد به عبارت فوق الذکر ملک و مال موکل را بدون رعایت غبطه و مصلحت و به بهایی نازل و فی المثل معادل یک پنجاهم قیمت واقعی بفروشد؟


2- در این صورت وضعیت معامله اخیرالوصف وکیل از حیث صحت و نفوذ چگونه است؟


3- در صورتیکه معامله موصوف صحیح و نافذ باشد آیا موکل می تواند با استناد به غبن فاحش بل افحش معامله را فسخ کند؟

جواب :

در صورتیکه وکیل مال را به ثمن بخس فروخته، معامله بدون اجازه و رضایت مالک باطل است، مگر آنکه ثابت شود مورد توکیل فروش حتی به ثمن بخس بوده است.

وکالت در بذل مدت
سوال :

خانمی 41 ساله هستم، بعد از گذشت چندین سال از فوت همسرم، به عقد موقت آقایی در آمدم. شرط ضمن عقد ما این بود که مدت محرمیت ما تا زمانی باشد که فردی شایسته برای ازدواج بنده پیدا شود و به همین دلیل، وکالت در بذل مدت را از آقا گرفته بودم، اما بعد از مدتی فهمیدیم که اگر زمان صیغه مجهول باشد، عقد باطل است. ناچاراً پس از استغفار از درگاه الهی آن را فسخ کرده و عقد جدیدی خواندیم که به اصرار آقا به مدت 99 سال بود، ولی باز هم وکالت در بذل مدت با من بود و این در حالی بود که قصد هر دوی ما این بود که عقد صرفاً محرمیت کوتاه مدت باشد و نه دایم یا بلند مدت و هیچ کدام هم نمی دانستیم که طبق فتوای برخی مراجع، عقد 99 ساله تبدیل به عقد دایم می شود و متاسفانه این قرار محرمیت را در هیچ جا ثبت نکردیم، حتی به طور دستی هم ثبت نکردیم؛ چرا که من به ایشان اعتماد داشتم، ولی بعد مدتی به مشکلات بسیار سختی برخورد کردیم و من از حق وکالتم استفاده نمودم و ختم محرمیت را اعلام کردم، ولی آقا نمی پذیرد و طی استفتائاتی که از دفاتر مراجع داشتیم، متوجه شدیم که طبق فتوای امام راحل همان عقد اول که مجهول بوده، متعه آن باطل شده ولی عقد آن ظاهرا تبدیل به دائم شده که پذیرش این مسئله برای این حقیر بسیار بسیار سنگین و غیر قابل باور است؛ چرا که اصلا نیت و قصد ما از اول بر عقد موقت بوده نه دائم.اما آقا از شنیدن این مسئله خوشحال و به هیچ وجه وکالت بنده را نمی پذیرد.
حال سؤال بنده این است که حکم شرعی من و حق وکالت بنده چه می شود؟ چون نیت هر دوی ما عقد موقت بوده و من وکالت در بذل داشته ام و من و خدای من می دانیم که محرم نیستیم، اما آقا از من تقاضای فعل حرام دارد و این حقیر از این بابت شدیداً در عسر و حرج هستم.

جواب :

بنابر نظر معظم له، عقد 99 ساله نیز عقد موقت است؛ لذا وکالت صحیح و نافذ است.

عقد وکالت
سوال :

در صورتی که طرفین عقد وکالت مدت دو سال برای آن زمان تعیین نموده باشند، آیا هر یک از طرفین می توانند قبل از پایان مدت دو سال عقد را یکجانبه برهم زنند؟ (البته این عقد ضمن عقد خارج لازم هم نیامده بلکه به صورت مستقل منعقد شده است).

جواب :

عقد وکالت، عقدی جايز و قابل عزل است؛ مگر آنکه در ضمن عقد لازم دیگری، وکیل بودن به نحو شرط نتیجه، شرط شده باشد که در این صورت لازم خواهد بود.

معامله بدون اطلاع موکل
سوال : چنانچه وکیل به موجب وکالت نامه ای حق فروش ملک موکل را داشته است و ملزم به اطلاع قیمت معامله به موکل و اخذ قبولی از موکل بوده است؛ لیکن اگر بدون اطلاع به موکل معامله کرده باشد، معامله اخیر از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
جواب : در صورتی که وکیل برای فروش به هر نحوی ملزم به اعلام قیمت به موکل، قبل از فروش بوده است و این کار را نکرده، معامله فضولی و منوط به اجازه موکل است.
فروش مال موکل به ثمن بخس
سوال : شخصی که وکالت فروش مال غیر منقولی را دارد و این اختیار را هم دارد که به هر قیمتی خواست آن مال را بفروشد، آیا شرعا حق دارد مورد وکالت را به قیمت بسیار نازل از عرف بازار به نام خودش انتقال دهد یا باید صلاح موکل را رعایت نماید؟
جواب : اگر وکیل مال را به ثمن بخس فروخته، معامله بدون اجازه مالک باطل است؛ مگر اینکه ثابت شود مورد توکیل، فروش به هر قیمتی حتی به ثمن بخس بوده است.
وکالت برای طلاق
سوال : لطفا حکم موارد ذیل را بیان فرمایید:
1- زوج، زوجه را وکیل کند که هر موقع که زوجه بخواهد از زوج جدا شود.
2- زوج، زوجه را وکیل کند که از طرف زوج هر موقع که زوجه بخواهد از زوج جدا شود.
جواب : توکیل به صورت دوم، صحیح و نافذ است.
سلب حق عزل وکیل
سوال : اینجانب به شخصی که نه او را دیده و نه می شناسم وکالتی رسمی داده و آن را امضا نموده ام که در آن نوشته شده: « ضمن عقد خارج لازم، حقّ عزل وکیل را از خود سلب و ساقط نمودم.» این در صورتی است که هیچ گونه عقد لازمی در خارج فیما بین من و وکیل مذکور منعقد نشده است. حال با عنایت به مقدمه ای که عرض شد بفرمایید: اولاً آیا این وکالتنامه دارای اعتبار شرعی می باشد؟ ثانیاً اینجانب شرعاً حقّ عزل وکیل خود را دارم یا خیر؟
جواب : چنانچه وکالت به نحو شرط نتیجه، ضمن عقد لازمی انجام گیرد، نافذ بوده و قابل عزل نمی باشد.
عزل وکیل
سوال : چنانچه شخصی طبق وکالتنامه رسمی شخصی را نسبت به فروش مالی وکیل خود قرار دهد و حق عزل وکیل را خود ساقط نماید و وکیل با استفاده از حق مزبور ملک را بفروشد و از فوت موکل آگاه نباشد و چندین دست بگردد و وکالت تفویض شود، بالغ بر هفت خریدار بعدی در این حالت معاملاتشان چه حکمی دارد؟ ضمن اینکه ملک مورد نظر به لحاظ قیمت تفاوت فاحشی داشته مثلاً 10 برابر شده است و بین وکلا هم مبایعه نامه موجود است حکمش چیست؟
جواب : جواز عزل وکیل در وکالت حکم شرعی است و قابل اسقاط نیست و آنچه وکالت بلا عزل نامیده می شود شرط وکالت به نحو شرط نتیجه ضمن عقد لازم است. وکالت با فوت موکل باطل می شود اما اگر قبل از فوت معامله صورت گرفته باشد آن معامله صحیح است.
سوء استفاده
سوال : ملکی خریداری شد و در قولنامه قید شد که فروشنده وکالتی جهت انتقال ملک به نام خریدار به نماینده خریدار بدهد. از طرف فروشنده سهواً وکالتی بلاعزل و تام الاختیار به نماینده خریدار اعطا می شود. وکیل از وکالتنامه سوء استفاده نموده واقدام به فروش ملک به قیمت خیلی نازلی برای خود به شخص ثالثی می نماید و ثمن را تصرف می کند. حال تکلیف عقد وکالت و بیع انجام شده توسط وکیل چیست؟
جواب : در مفروض سؤال، ملک متعلق به خریدار اول است و بیع دوم از طرف وکیل باطل است و وکالت فقط جهت انتقال رسمی به خریدار اول بوده است نه چیز دیگر.
وکالت
سوال : در مورد وکالت برای انجام معامله یا کاری، آیا رعایت مصلحت موکل در هر شرایطی برای وکیل لازم است و وکیل امین موکل است یا خیر؟ مثلاً اگر موکل به وکیل گفته باشد که این ملک را با هر قیمت و با هر شرطی بفروشد آیا وکیل می تواند بدون لحاظ مصلحت موکل مورد وکالت را به قیمت بخس بفروشد؟ در صورت فروش با قیمت بخس معامله چه حکمی دارد؟
جواب : در مفروض سؤال که وکیل مال را به ثمن بخس فروخته ، معامله بدون اجازه مالک باطل است مگر این که اثبات شود مورد توکیل ، فروش حتی به ثمن بخس بوده است.
وکالت در فروش زمین
سوال : شخصی به موجب وکالتنامه رسمی به دیگری وکالت می دهد تا در خصوص قطعه زمینی که در مالکیتش می باشد اقداماتی انجام و نیز اختیار فروش و انتقال زمین را به وکیل تفویض می نماید که وکیل زمین را به خود و یا به هر کس دیگر و به هر مبلغ و به هر قید وشرط که صلاح بداند با اسقاط خیارات واگذار نماید و وجوه را اخذ و به موکل ایصال نماید. وکیل با استفاده از این وکالتنامه زمین را به قیمتی بسیار نازل تر از یک بیستم قیمت واقعی در هنگام معامله به شخص ثالث انتقال داده است. از آنجا که به موجب مقررات شرعی وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت و غبطه موکل را مراعات نماید و از آنچه حدود متعارف است تجاوز نکند، در موضوع معنونه وکیل در انتقال ملک مورد وکالت غبطه و مصلحت موکل را رعایت نکرده است. بنابراین استدعا دارد نظر فقهی و شرعی آن مرجع عالیقدر را در مورد اینکه آیا معامله وکیل با فرض عدم رعایت غبطه موکل با شخص ثالث با توجه به مراتب مذکور صحیح می باشد یا خیر؟
جواب : از خصوصیات شخصیه مورد سؤال اطلاعی نداریم ولی چنانچه وکیل برخلاف دائره و حدود وکالت عمل کرده باشد معامله مذکور فضولی است و بدون اجازه موکل باطل است.
رعایت مصلحت موکل
سوال : اگر وکیلی که وکالت تام حتی در صلح و سازش دارد در جلسه ای که منتهی به صلح و سازش با طرف یا طرفین مقابل شده، مصلحت و غبطه موکل را رعایت ننماید و یا بعضاً موجب خسارت به موکل خویش شود، آیا از لحاظ شرعی این اقدام وکیل مجاز و منشأ اثر می باشد یا خیر؟
جواب : تا زمانی که وکیل از وکالت خلع نشده باشد و به او اعلام نشده باشد، اقدام وکیل در حدود دائره وکالت صحیح و نافذ می باشد و تشخیص مصلحت یا غبطه موکل منوط به نظر وکیل است.
ضمان در وکالت
سوال : شخصی مبلغی پول جهت صرف در مصرف معین، برای مثال خرید طلا در اختیار شخص دیگری قرار می دهد که شخص دوم بعد از خرید طلا آن را تحویل صاحب پول دهد، اما بعد از گذشت مدتی مشخص می شود که شخص دوم (گیرنده ی پول) به جای صرف پول در مصرف معین که خرید طلا بوده، پول را تصاحب کرده و به مصرف شخصی رسانده است و علی رغم مطالبه ی صاحب پول، حاضر به عودت وجه یا طلا نیست.
1. ید گیرنده ی پول نسبت به وجه دریافتی چیست؟
2. در صورتی که ید گیرنده ی پول أمانی باشد، عمل نامبرده در خصوص عدم عودت وجه علی رغم مطالبه ی صاحب مال چه حکمی دارد؟
جواب : گرچه ید او حدوثاً أمانی بوده است ولکن با توجه به اینکه بر خلاف مورد وکالت عمل کرده است بقاءاً ید او عدوانی شده و هرگونه تلف یا اتلاف مال موجب ضمان است و ردّ آن واجب است.
وکالت
سوال : در عقد وکالت چنانچه در خصوص انتقال یک ملک، وکالت فروش ملکی تنظیم شده باشد، آیا موکل می تواند مباشرتاً خود اقدام به فروش ملک نماید یا خیر؟
جواب : در فرض عدم تحقق فروش از طرف وکیل اگر موکل خود اقدام به فروش ملک نماید صحیح است و با این کار وکالت باطل می شود و موضوعی برای آن باقی نمی ماند.
وکالت شفاهی
سوال : اگر وکالت فی ما بین وکیل و موکل شفاهی باشد، در صورت رعایت تمامی شرایط شرعی دیگر، آیا چنین وکالت و نیابتی از نظر شرعی اعتبار دارد یا خیر؟
جواب : بله چنین وکالتی جایز و صحیح است.
وکالت کفار
سوال : آیا شخص مسلمان می تواند از طرف شخص کافر و به ضرر مسلمانی دیگر وکیل شود تا حق مسلم کافر را از آن مسلمان بگیرد؟
جواب : در صورتي كه اين حق، شرعی باشد و مسلمان حق نداشته آن را از کافر بگیرد اشكال ندارد.
وکالت بلاعزل
سوال : آیا اینکه در وکالت نامه های تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی نوشته می شود که ضمن عقد خارج لازم شرط بلاعزل بودن وکیل از طرف موکل شده است، برای لازم شدن عقد وکالت کافیست یا باید عقد لازمی مثل بیع یا... منعقد گردد؟
جواب : صرف نوشته‌ی فوق کافی نیست، و باید عقد لازمی منعقد گردد.